L’éra iscì ‘n spas che a cüntàli al ma vée amò

Ècu, chèl l’è ‘l mumént pü bèl de ‘n emigrànt, cu ‘l sa necòrgg che l’è de per lüü, l’è cuntént de vulè nigùt d’òtru, al ga tüt parchè an de ‘na pas che dùma lüü al sa truà, al ga i söö regòrcc che ià ciapàa sàguma de quàsi tucài cùi man de avègai visìn, regòrcc giùen che divénta mài vècc.

Al savaròo mài se chèl che u scrivüü giù prìma sü par al Giurnàl i la legiüü vargügn, fùrsi sì e fùrsi no. Par mì al fa lustès, a cüntàla l’è cùma se ga la cüntarési giù al mè amìs, chèl’amìs che ‘l fa mài béga parchè su mì e che u ‘mparàa a vèss sémpri ‘n sùa cumpagnìa an chìi muméncc cu ‘l ma ciàpa ‘n pit de magùn. Alùra chilò ciàpi curàgiu e ‘ndòo inànz a menà la làpa par scriv se gh’ìi vöia de sentì ‘l rèst.

Se regòrdii bée, cùli màa a scazà int ‘n tèli sacòci vöidi piéni de böcc, séri restàa ‘n tèla buschìna a spià ‘nsü, a vardà chèl ciél iscì grant facc apòsta par sugnà, par mì pivèl e cun sü amò li prìmi urègi.

La vitàscia al “campo di smistamento”, l’éra pròpi mìga iscì gràma, dòpu tüti i peripezìi pasàdi par rüà chilò. Al camp al sa ciamàva “Bonegilla” e l’éra facc de vègi baràchi che nèl’ültima guèra mundiàl, alugiàva i suldàa üstragliàn prim de mandài cùntra i Giàp an dèli giüngli dèla Nöa Guinéa.

Gh’éra int tànti seziùn, sémpri de baràchi tüti cumpàgni, par li divèrsi naziunalità de emigràa: ulandés, maltés, tudèsch, slàvi, spagnöi, inglés, rüsi, pulàch, ungherés, litüàni, finlandés, ansùma l’éra cùma ‘na cadùlca de por diàu de tüta l’Eüròpa. I um de chì ma li fèmni delà, i vuléva mìga pastrügnàdi cun tüta sta giuentü piéna de murbìn. An lunch baracùn al fàva de refetòi, cun cüsìni tacàdi cùntra a purdàda de man; apröf, a na stanzùn al fàva de “camera di soggiorno”, cun ìna stüa a lègna e rasegadüsc nèl mèz par sculdàs parchè ‘n séra ‘n anvèran. Gh’éra àa ‘na baràca a part cùma “sala di lettura” e ‘na butéga de tabachìn cun quài òtri pastrügnàdi ‘n bèla mùstra de vént a chìi rar che gh’éra scià quàtru ghèi de maià fo, tüti ròbi mài vedüdi gnàa süla Duménega Dèl Curiére; de dopumesdì, ilò ‘n sàla, i ta dàva ‘na chìchera de “biondo te” cun an biscutìn sèch sechéntu de sgagnulà par fal dürà depü, cun al rìs’ciu de spacàt fo an ganasàl.

Lì, giù amò òtri grignàdi par pruà a lésc vargùta de sti lìbri e giurnài tücc an inglés, pròpi bun par nòtri. I ta fàva grignà de sburelàt, i sòlit trìi u quàtru che gh’è sémpri departüt: “gli intellettuali”, che faséndu a parè de capì stu scritüra pégiu dèl’etrüsch, i sgirulàva ‘nvéci i öcc par vedè se nòtri mài vardàva cun invìdia credéndui ampurtàncc, fìnu che vargügn ga vultàva ‘l lìbru, iéra iscì bràvi che i lu legéva cùi gàmbi ‘nsü.

Po gh’éra chèl che ‘l credéva de savèla lùnga sü sta tèra parchè ‘l so trisàv l’éra stacc chilò a taià fo busch u a runcà fo or giù par i böcc e lüü sta tèra ‘l ga l’éra ‘n dèl sanch par eredità; stu vegiòt al gh’éra cüntàa sü tüta la stòria al so bisàv ilò apröf al fugulàa prim de tirà i ültìm e po giù, travèrs l’avv, fìnu a lüu; iscì ‘l tiràva fo di sacòci an tuchèl de sas cun int di scài giàldi truàa desmentegàa nèl tirulìn dèla peltréra de ca sü a Sànta Marìa; l’èra ‘n sasulìn che ta ramàvat sü a dunzéni defò dèla pòrta dèla baràca nümer dés, andèche iéra apéna stupàa giù ‘n böcc cu la gerèta. Al sòlit pü istrüìi de tücc, chèl de frunt òlta pelàa cùma ‘na züca, al ta fàva vedè süla màpa dèl’Üstràglia, li rùti di prim espluradùu, che segùnt lüü, ièra stacc maiàa cöcc di négri …L’éra iscì ‘n spas che a cüntàli al ma vée amò la grìgna de fa picaröli.