An dèl mes’ciòt di òtri viagiadùu üstragliàn

An dèl mes’ciòt di òtri viagiadùu üstragliàn che i fa sémpri cìtu parchè riguardùs, nòtri italiàn de sanch che bùi, an fàva ‘n bacanéri de sturdì àa ‘n surd; an cantàva, an sgrignutàva sùta i barbìs nèl sentì stòri mès’ci a bàli, an cüntàva sü bagianàdi, an giügàva àla mùra, vargügn sunàva ‘l mantasìn u l’armùnega cumpagnàa di sòlit besulùn stunàa, anvéci de parlà sa usàva e nèli discüsiùn, tücc cùma al sòlit, i gh’éra rasùn. 

Parò sùta sùta, sa vedéva che i cantàva e i grignàva de sfursàa, l’éra tüt an fa a parè par mìga vardàs sü par al müs e fa vedè che ta gh’éret i öcc lüstri par vargùta che ta pesàva int par al cör e che ‘l ta rüàva sü cràpa a picàt int cùma ‘n ciòo de cantée.  An chèl mumént tüt l’éra bun par antuntìs e quàsi anciucàs par mìga pensàch sü se m’éra mìga facc an böcc an dèl’àcqua a vignì chilò, biscì an ga rüàva cupà chìi pensée che già i scuminciàva a rusegàt int par al scervèl, al ciòo fis de ca, di töö e di amìs lagàa ‘ndrée. 

Stu pensée l’èra cùma ‘na sgarsegàda dèla pèl che la facc sü la crùsta sénsa rüàch a guarì; cùma ta strüset int la sòlta giù e ‘l vée amò fo ‘l sanch rus e frèsch; gh’è mìga fàsi u ceròt de pudè casciàch sü, l’è sémpri ilìo frèsca a fat mal e a spùngiat sü cùma ‘n urtìga.

Stu trenìn tiràa de ‘na màchina a carbùn, al casciàva fo dùma ‘n füm dèla madòna e, andàdu a pas de lümàga, ‘l zifulàva a tüt andà par scursà quài vàca e péguri, tànti péguri che pastüràva atùrna i binàri, tüti ‘ncuntràdi cùma ma lagàa ‘ndrée i ültìm riùn.  Péguri, pegurìn e bar departüt, tundüdi u cun amò sü la sùa làna, li tràva fo di bésui de prutèsta a ‘nvàdach al so teritòri.  Mài vist gnàa àla féra de San Michél di ròsci iscì gràndi; al machinìsta di òlti al duéva fermàs e soltà giù par scurentàli cun ìna vìs’cia ‘n man, va dìseresi gh’éra de badentàs. 

An traversàva ‘na tèra tüta nöa par nòtri, piàta e de ‘n culùr giàlt cùma l’or cun int quài piànti iscì gràndi de gnàa rüàch vedèch la fin e de ‘na sort che m’éra mài vist; ta vedévet gnàa ‘n mut a spuntà sü, gh’éra mìga ca, sélvi, casìni u vìgni; al paréva che ‘l ga füs dùma èrba sèca cun spàzi de tra vìa e ciél, ciél e amò ciél che ‘l ta crudàva adòs. An stu ciél de ‘n celèst nèt, l’ària la paréva che la sa mués gnanca e int al sgulatàva urscèi de tüti i ràzi; i sa curéva rée cùma se u vulés giügà a ciapàs, casciàndu fo gìgui par la cuntentèza de avèch tüt chèl spàzi a sùa dispusiziùn sénsa paüra che quài casciadùu i ga s’ciupetàs rée i balìn.

Ùgni tant an culpèt de vént al scümàva la scìma dèl’èrba de fàla möv mè ‘n ùnda dèl mar cun òtri ròsci de urscelìn che sa ulsàva a stu segnàl par andà a pögiàs ‘n pit pü ‘nlà; al paréva che ‘l ga füs an diretùr de müsica a dirìgg tüt stu andamént regulàr e urdinàa; sa vedéva pròpi che ‘l noss Signùr la facc i ròbi de gran antendidùu. L’öcc lüstru sa perdéva a vedè la cürva dèla tèra an luntanànsa cùi puntìn marunzìn di cangùri anmèz tüt stu or de èrba sèca, al paréva i füs mè di tuchèi de ròba preziùsa mèsa ilò par decurà stu ambiént piée de pas e tranquilità cun rumurìn facc quàsi de nigùt.

Sti bestciulìni iscì dabéni, vìsti prìma dùma sül lìbru de scöla, iera igliò rìzi e sentàdi süsùra la sùa cùa ügiàndu ‘ngìru de curiùs, li muéva i urègi a segùnda la direziùn di rumùr e vargügni, süla pànsa li gh’éra cùma ‘n lubièt de ‘ndèche ‘l spiàva fo, pögiàndus cùi zatìni cùma par mìga crudà giù, al so bèl cangürìn vardàa e cüràa dèla regiùra cangùra. Ma mìga pudüü fa a ménu de pensà al culdìn dèla nòsa famìglia lagàa al paés. 

Al tich-tach dèli rödi dèl trénu süli giünti di binàri, sa perdéva luntàn sénsa fa écu, scurentàndu ròsci de papagalìn vèrcc, rus e giàlt u mès’cc, che becàva suménsi de èrbi de fùrmi stràni, àa lur i prutestàva cun di gìgui de sturdìt, al paréva che i gh’éss int par al bèch ‘na sciguèta fàcia cun al scarfòi de sörgu. Quài cunìcc casciàva fo la cràpa dèl so böcc par vedè sta tradùta piéna de por diàu an cèrca de chisà cusèpo e ‘l paréva che i ga vusàs rée: “ma ‘nduè che ‘ndìi? prìma de vòtri ‘nè pasàa iscì tancc de por cris’cc, tücc cun i öcc rus cùma i noss fradèi che ià ciapàa chèla malatìa de velénu che ià facc diventà orb prìma de murì; turnìi ‘ndrée fin che ga rüìi, turnìi ‘ndrée!”

An stu estensiùn sénsa misùra, al trenìn piée dèla sùa càrga, al bufàva cun al solit ciùf-ciùf cùma vulè fa de padrùn e ‘l paréva ‘n vermasöl che sa storsc par andà ‘n nànz; sa vedéva parò che l’éra mìga de ca, l’éra ‘n furèst sénsa dirìtu de vignì chilò a rump sta serenità dèla natüra.  Tücc cun amò i panècc ümidìsc an man e ‘l müs ‘nculàa al finestrìn, i spiàva fo cunfüs e sénsa capì; li bùchi iéra diventàdi müti e li séra fermàdi cun amò ‘n scìma ‘na mèza paròla che la ciundulàva giù e mài pudüda dì, i noss müs iéra smuncc e i öcc ambambalàa i gh’éra ‘n espresiùn de surprésa e de sugn, al mantasìn cun l’ültima nutisèla al fàva cìtu; sü ‘n di banch de lègn al sa mueva gnàa ‘na pàia e àa chèl pésu dint de nòtri al paréva pü ligerìn.  Vegnìva vöia de smuntà dèl trénu par bütàs giù e ‘ndurmentàs par seghità i noss sugn de cùra ‘n séra amò ràis.  Stu paés iscì divèrs, iscì grant cun tüt al so ciél, iscì piée de nigùt ma iscì bèl, stu növ mund cura cun tüta sta pas, al so calùr e i söö rumurìn, l’éra lì a speciàch par èss capìi e gudüü de nòtri.

di  Cici Bonazzi

Clicca qui per il ascoltare il file audio

(dizione a cura di Ezio Maifrè)